Czy mam chorą tarczycę. Dlaczego informacja o „chorej tarczycy” jest tak ważna.
Czy mam chorą tarczycę? To pytanie zadaje sobie bardzo wiele osób. Powodów może być wiele: ktoś w rodzinie chorował na tarczycę, właśnie przeprowadzana jest akcja informacyjna w prasie lub telewizji na temat tarczycy, pojawiły się niepokojące objawy sugerujące chorobę tarczycy, lekarz ogólny, ginekolog, kardiolog lub innej specjalizacji zalecił zgłoszenie się do endokrynologa. Potwierdzenie lub wykluczenie choroby tarczycy jest bardzo istotne. Ma to szczególne znaczenie u kobiet planujących w przyszłości ciążę lub będących w ciąży.
Hormony tarczycy odpowiadają za prawidłowo przebiegające procesy metaboliczne w organizmie. Zarówno nadczynność tarczycy jak i niedoczynność tarczycy mają bardzo niekorzystny wpływ na funkcjonowanie organizmu. Dodatkowo występowanie zaburzeń czynności tarczycy w okresie ciąży (niedoczynność i nadczynność tarczycy w ciąży) jest zagrożeniem dla płodu. Oddzielnym problemem jest ryzyko wystąpienia raka tarczycy oraz objawy związane z dużym wolem powodującym ucisk na otaczające struktury (tchawicę, przełyk).
Jak często występują choroby tarczycy
Choroby tarczycy są dość powszechnym problemem. Niedoczynność tarczycy występuje u około 2-5% ogólnej populacji. Choroba Hashimoto, która jest podstawową przyczyną niedoczynności tarczycy występuje kilka razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Niedoczynność tarczycy (jawna i subkliniczna) występuje u około 2-3% ciężarnych. Na nadczynność tarczycy choruje od 1 do 4% społeczeństwa. Jedna z głównych przyczyn nadczynności tarczycy czyli choroba Gravesa i Basedowa podobnie jak choroba Hashimoto występuje zdecydowanie częściej u kobiet. Guzki tarczycy stwierdzane są podczas badania lekarskiego u około 6% kobiet i 1-2% mężczyzn. Natomiast w badaniu usg częstość występowania zmian w tarczycy sięga nawet 50%. Wśród nich około kilka % okazuje się być nowotworem.
U kogo powinny zostać wykonane badania tarczycy
Istnieje wiele rekomendacji wskazujących u kogo należy wykonać badanie tarczycy. Bardzo często różnią się one w różnych krajach. Dlatego też warto aby pacjent zwrócił uwagę na najistotniejsze wskazówki ułatwiające podjęcie decyzji o zgłoszeniu się do lekarza. Decyzję o dalszych wskazaniach dotyczących diagnostyki tarczycy podejmuje prowadzący lekarz lub endokrynolog, do którego zostanie pacjent skierowany.
Kiedy należy szczególnie brać pod uwagę występowanie „choroby tarczycy”:
- Jeśli ktoś w rodzinie chorował „na tarczycę”
- U osób chorujących lub mających w rodzinie chorego na choroby autoimmunologiczne (np.: cukrzyca typu 1, reumatoidalne zapalenie stawów)
- Jeśli występują objawy sugerujące nadczynność lub niedoczynność tarczycy
- W przypadku powiększenia tarczycy, wyczuwalnych guzków w tarczycy, powiększonych węzłów chłonnych szyjnych, bólów tarczycy, chrypki, zaburzeń połykania
- U kobiet z poporodowym zapaleniem tarczycy, z niepłodnością, po przebytych poronieniach lub przedwczesnych porodach
- W przypadku nieprawidłowych wyników badań hormonalnych: TSH, wolnych hormonów tarczycy (FT4, FT3)
- W przypadku nieprawidłowego wyniku usg tarczycy
- Po przebytym naświetlaniu okolicy głowy i szyi
- U osób z rozpoznaną patologią tarczycy w przeszłości
Jakie objawy mogą sugerować „chorobę tarczycy”
Wśród objawów wskazujących na możliwość występowania niedoczynności tarczycy należy zwrócić uwagę: stałe uczucie zimna, osłabienie, szybką męczliwość, senność, zaburzenia koncentracji. Poza tym może występować: nadmierny wzrost masy ciała, suchość skóry, łamliwość paznokci, zaparcia, zaburzenia miesiączkowania, obrzęki, chrypka.
Za rozwojem nadczynności tarczycy może przemawiać chudnięcie o niejasnej przyczynie, stałe uczucie kołatania serca, niemiarowość bicia serca (migotanie przedsionków), uczucie zdenerwowania, rozdrażnienia, bezsenność, potliwość a czasami jedynie zła tolerancja przebywania w ciepłych pomieszczeniach, szybka męczliwość, drżenie rąk, wypadanie włosów, biegunka, zaburzenia miesiączkowania, wytrzeszcz oczu.
Zarówno w przypadku nadczynności jak i niedoczynności tarczycy objawy mogą być znacznie nasilone lub jedynie ograniczone do jednego (np. jedynie uczucie kołatania serca w nadczynności tarczycy). Dlatego nie należy bagatelizować żadnego z nich.
Co zrobić w przypadku podejrzenia choroby tarczycy
W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów typowych dla zaburzeń czynności tarczycy lub wymienionych wcześniej sytuacji wskazujących na możliwość „choroby tarczycy” najlepiej w pierwszej kolejności zgłosić się do lekarza ogólnego. Po wstępnej ocenie lekarz decyduje o wskazaniach do dalszej diagnostyki i często zaleca konsultację u specjalisty endokrynologa. Jeśli zostały już wykonane wstępne badania (np. TSH, usg tarczycy) i stwierdzono w nich nieprawidłowości można zgłosić się bezpośrednio do endokrynologa celem ustalenia dalszego postępowania. Szczególnie szybkiego działania wymagają kobiety będące w ciąży. W przypadku jakichkolwiek wskazań u kobiety w ciąży do konsultacji endokrynologicznej powinna się ona odbyć jak najszybciej.
Podsumowanie
- W przypadku podejrzenia choroby tarczycy należy zgłosić się do lekarza rodzinnego lub endokrynologa.
- Często choroba tarczycy przebiega skąpoobjawowo (objawy są nieliczne, bardzo słabo zaznaczone)
- W przypadku jakiegokolwiek podejrzenia choroby tarczycy u kobiety w ciąży lub planującej ciąże badania powinny zostać wykonane jak najszybciej. Jeśli zostaną stwierdzone zaburzenia czynności tarczycy u kobiety w ciąży wskazana jest pilna konsultacja endokrynologa.
- Występowanie objawów wskazujących na zwiększone ryzyko nowotworu tarczycy wymaga pilnej konsultacji endokrynologa.
- Pacjenci powinni być świadomi możliwości występowania chorób tarczycy nie tylko w okresach medialnych akcji profilaktyki chorób tarczycy. Lekarz w trakcie rozmowy z chorym i badania chorego powinien zwracać uwagę na objawy wskazujące na chorobę tarczycy.
- Korzystanie z usług medycyny alternatywnej (np. preparaty „wspomagające czynność tarczycy”, zabiegi „leczenia prądem”) nie mają klinicznych danych potwierdzających ich skuteczność, mogą opóźnić zastosowanie właściwego leczenia, co w niektórych przypadkach może doprowadzić do groźnych powikłań.
- Korzystanie z „fachowych porad” na licznych forach medycznych prowadzonych (moderowanych) przez osoby nie będące lekarzami może prowadzić do bardzo poważnych konsekwencji. Zanim skorzystasz z porady sprawdź kwalifikacje autora.
